De discussie over de herinrichting van spoedeisende hulp (SEH) en intensieve zorg in Nederland is de laatste jaren steeds prominenter geworden. De noodzaak om de zorg efficiënt te organiseren, zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit en toegankelijkheid, staat centraal in dit debat. Aan de ene kant worden we geconfronteerd met uitdagingen zoals personeelstekorten en de noodzaak om te voldoen aan strikte richtlijnen voor SEH’s en IC-afdelingen. Aan de andere kant zijn er zorgen over de impact van SEH-sluitingen op de zorgverlening. Een recent rapport van Gupta Strategists en mijn eigen analyse over de scheiding van acute en planbare zorg bieden waardevolle inzichten in hoe de toekomst van de acute zorg in Nederland eruit zou kunnen zien.
SEH-sluitingen en Hun Beperkte Impact op Zorgvolume
Gupta Strategists heeft een uitgebreide analyse uitgevoerd naar de gevolgen van SEH-sluitingen in Nederland tussen 2012 en 2020. Uit hun onderzoek blijkt dat de sluiting van SEH’s verrassend genoeg weinig invloed heeft gehad op het totale zorgvolume in de betrokken regio’s. Patiënten ontvingen gemiddeld niet meer of minder zorg na de sluiting van hun lokale SEH. Dit resultaat is belangrijk, omdat het de veelgehoorde angst dat SEH-sluitingen zouden leiden tot een verminderde toegankelijkheid van zorg, weerlegt.
Het rapport toont aan dat hoewel er tijdelijke schommelingen in zorgvolume optraden, vooral rond de tijd van sluiting, deze volumes meestal weer terugkeerden naar hun oorspronkelijke niveaus. In gevallen van ziekenhuisfaillissementen, waar de SEH abrupt sloot, was de daling in zorgvolume iets sterker, maar zelfs dan herstelde het volume zich na verloop van tijd.
Een ander belangrijk punt uit het rapport is dat SEH-sluitingen over het algemeen geen negatieve invloed hadden op de ziekenhuisomzet. Dit suggereert dat ziekenhuizen, ondanks het sluiten van hun SEH’s, hun financiële stabiliteit konden behouden. Dit is een cruciale bevinding, aangezien het de economische haalbaarheid van SEH-sluitingen benadrukt, zonder dat dit ten koste gaat van de zorgkwaliteit.
Het Loskoppelen van Acute en Planbare Zorg: Een Innovatief Zorgmodel
Terwijl de bevindingen van Gupta geruststellend zijn in de context van SEH-sluitingen, roept het ook de vraag op of we verder kunnen gaan in het herstructureren van onze zorgsystemen. In mijn analyse pleit ik voor een duidelijke scheiding tussen acute zorg en planbare zorg. Dit model, dat in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk al succesvol is gebleken, kan ook in Nederland grote voordelen bieden.
Het probleem dat we momenteel zien, is dat acute en planbare zorg vaak met elkaar botsen in ziekenhuizen. Patiënten met geplande afspraken moeten regelmatig lang wachten, omdat acute gevallen altijd voorrang krijgen. Dit leidt niet alleen tot vertragingen, maar ook tot frustratie bij patiënten die voor reguliere behandelingen komen. Door acute zorg, zoals SEH’s, IC-afdelingen en spoedinterventieteams, los te koppelen van de planbare zorg, kunnen we beide vormen van zorg efficiënter en effectiever maken.
Een stand-alone model voor acute zorg zou inhouden dat SEH’s, IC-afdelingen, en andere acute diensten worden geconcentreerd in gespecialiseerde centra, los van de traditionele ziekenhuizen. Dit zou niet alleen helpen om te voldoen aan de strikte richtlijnen voor acute zorg, maar ook de efficiëntie en kwaliteit verhogen. Patiënten weten precies waar ze heen moeten voor acute zorg, en ziekenhuizen kunnen zich volledig richten op planbare behandelingen, zonder de constante druk van spoedgevallen.
Voordelen van Gespecialiseerde Acute Zorgcentra
Het concentreren van acute zorg in aparte centra biedt verschillende voordelen. Ten eerste kan het de expertise en kwaliteit van zorg verhogen. Wanneer artsen en ander medisch personeel zich volledig kunnen richten op acute zorg, zal hun ervaring en vaardigheid toenemen, wat leidt tot betere patiëntuitkomsten. Bovendien kan deze concentratie leiden tot meer onderzoeks- en opleidingsmogelijkheden, wat weer een positieve impact heeft op de algehele zorgkwaliteit.
Een ander belangrijk voordeel is dat het personeelstekorten kan helpen verlichten. Door de acute zorg te concentreren, kunnen ziekenhuizen efficiënter omgaan met hun personeelsbestand, wat de druk op het huidige, vaak overbelaste, zorgpersoneel kan verminderen. Bovendien kan een dergelijke concentratie van zorg een aantrekkende werking hebben op medisch talent, omdat het werken in een gespecialiseerd centrum uitdagender en interessanter kan zijn.
Voor patiënten is het grootste voordeel wellicht de duidelijkheid en toegankelijkheid van zorg. In een spoedsituatie weten patiënten en ambulancediensten precies waar ze heen moeten, zonder verwarring over welk ziekenhuis de juiste faciliteiten heeft voor hun specifieke zorgbehoefte. Dit kan niet alleen de efficiëntie verhogen, maar ook levens redden door snellere zorgverlening.
Uitdagingen en Overwegingen
Hoewel de voordelen van het loskoppelen van acute en planbare zorg duidelijk zijn, zijn er ook uitdagingen die moeten worden overwonnen. Een belangrijke overweging is de geografische spreiding van acute zorgcentra. Nederland zou moeten streven naar een netwerk van centra die landelijk dekkend zijn, zodat alle burgers binnen een acceptabele reistijd toegang hebben tot acute zorg.
Een ander punt van zorg is de integratie van deze centra met andere delen van het zorgsysteem, zoals huisartsen en thuiszorg. Om ervoor te zorgen dat de zorg naadloos verloopt, is het essentieel dat er goede communicatie en samenwerking is tussen deze verschillende zorgverleners. Dit zal niet alleen de continuïteit van zorg waarborgen, maar ook de algehele patiënttevredenheid verbeteren.
Daarnaast moeten we rekening houden met de financiële en logistieke aspecten van het opzetten van dergelijke gespecialiseerde centra. Hoewel de concentratie van zorg uiteindelijk tot kostenbesparingen kan leiden, vereist de initiële opzet een aanzienlijke investering. Het is belangrijk dat deze investeringen zorgvuldig worden gepland en uitgevoerd, om te voorkomen dat de overgang tot problemen leidt.
Conclusie: Naar een Toekomstbestendig Zorgmodel
De resultaten van Gupta Strategists geven ons vertrouwen dat SEH-sluitingen, wanneer goed uitgevoerd, geen nadelige effecten hebben op de zorgkwaliteit. Tegelijkertijd biedt het model van gescheiden acute en planbare zorg een aantrekkelijk toekomstperspectief voor de Nederlandse zorg. Door de acute zorg te concentreren in gespecialiseerde centra, kunnen we niet alleen voldoen aan de huidige normen en richtlijnen, maar ook de zorg dichter bij de patiënt brengen en tegelijkertijd de druk op ziekenhuizen verminderen.
Deze integrale benadering biedt een solide basis voor een toekomstbestendige gezondheidszorg, waarin kwaliteit, toegankelijkheid en efficiëntie hand in hand gaan. Terwijl we de weg inslaan naar deze nieuwe vorm van zorg, zullen we moeten blijven evalueren en aanpassen, om ervoor te zorgen dat we de best mogelijke zorg blijven bieden aan alle burgers.
In de komende jaren zal de discussie over de herinrichting van de zorg ongetwijfeld voortduren, maar met de inzichten uit het Gupta-rapport en de visie op gescheiden zorgmodellen, hebben we nu een duidelijke richting waarin we kunnen werken. Laten we samenwerken om de zorg in Nederland te verbeteren, voor nu en voor de toekomst.